गाँजा प्रेमी on Clubhouse

Description

अमेरिकी तथा युरोपेली देशमा गाँजाको वैधानिक प्रयोग बढ्न थालेपछि नेपालको परम्परागत ज्ञान विदेशी कम्पनीको हातमा जाने अवस्था आएको छ।

यहाँ सदियौंदेखि गाँजाको आयुर्वेदिक ओखती प्रयोग हुँदै आएको थियो। सिंहदरबार वैद्यखानादेखि पुस्तैनी वैद्यहरूले समेत ती औषधि चलाउँथे। सन् १९७० दशकमा अमेरिकी दबाबले गाँजा प्रतिबन्धित भएपछि औषधि उत्पादन हुन छाडे। आयुर्वेदिक अनुसन्धान पनि बन्द भयो।

वैज्ञानिक अनुसन्धानले नै औषधीय गुण पुष्टि गरेपछि संसारभरि गाँजा खुला गर्ने होड छ। नेपालले भने करिब ४५ वर्षदेखि प्रतिबन्ध गरेर न आफ्नो परम्परागत ज्ञान प्रयोगमा ल्यायो, न परिस्कृत हुने मौका दियो। यही अवस्था रहे गाँजाबाट बन्ने आयुर्वेदिक औषधि उत्पादनको बौद्धिक अधिकार विदेशी कम्पनीको हातमा जाने अनुसन्धानकर्ता बताउँछन्।

‘गाँजालाई औषधिका रूपमा प्रयोग गर्ने हाम्रो परम्परागत ज्ञान विदेशीले अपनाउन थालिसके। भोलि हामी उनीहरूले नै बनाएका औषधि किन्छौं, हाम्रो ज्ञान त्यसै मासिन्छ,’ राष्ट्रिय आयुर्वेद अनुसन्धान तथा तालिम केन्द्रका अध्यक्ष डा. ऋषिराम कोइरालाले सेतोपाटीसँग भने, ‘यो अवस्था आउनुअघि नै हामीले आफ्नो परम्परागत ज्ञान सुरक्षित राख्नुपर्छ।’

स्वास्थ्य मन्त्रालय मातहतको यो संस्थाले आयुर्वेदमा अध्ययन–अनुसन्धान गर्छ। केन्द्रसँग गाँजाबाट औषधि बनाउने परम्परागत अनुभव र ज्ञानको कमी छैन। कानुनी बन्देजले यसमा अघि बढ्न नसकेको उनी बताउँछन्।

‘सरकारले अनुमति दिए गाँजाको आयुर्वेदिक प्रयोगमा थप अनुसन्धान गरेर परिस्कृत गर्न सकिन्छ,’ स्वास्थ्य अनुसन्धान परिषदका पूर्व उपाध्यक्षसमेत रहेका डा. कोइरालाले भने, ‘यसले अरू सम्भावनाका ढोका खोल्न सक्छन्।’

उनका अनुसार झाडापखाला, अनिद्रा, शारीरिक पीडा, मानसिक तनाव लगायतमा गाँजाको औषधि ‘अचुक’ हुन्छ। क्यान्सरको दुखाइ कम गर्न पनि यसले राम्रो काम गर्छ।

‘गाँजा प्रकृतिको वरदान हो। यसको बहुउपयोगी औषधीय गुणमा कुनै शंका छैन। बित्थामा प्रतिबन्ध गरेर हामीले लाभ लिन सकेनौं। प्रकृतिको वरदान हाम्रो गल्तीले अभिशाप भयो,’ डा. कोइरालाले भने, ‘अथर्वेदले समेत गाँजालाई मान्छेको पीडा हटाउने जडिबूटी भनेको छ। यो मानव सभ्यताकै पुरानो खेती मानिन्छ।’

केन्द्रका प्रमुख अनुसन्धान अधिकृत डा. मिथिलेशकुमार साह पनि गाँजाको आयुर्वेदिक अनुसन्धान अघि बढाउनुपर्ने खाँचो औंल्याउँछन्।

‘हाम्रै ज्ञानबाट अरू मुलुकले फाइदा लिन थालेका छन्, हामी पछि पर्नु हुन्न,’ उनले भने, ‘यो हाम्रो बौद्धिक सम्पत्ति हो, समयमै जोगाउन सकेनौं भने विदेशीका हातमा जाने डर छ।’

उनका अनुसार भोक जगाउन ‘दीपनपाचन’, श्वासप्रश्वास समस्या भएकालाई ‘स्वासहर’ र शरीर सुन्निने समस्यामा गाँजाको औषधि दिने गरिन्थ्यो। बिरामी लठ्याउन वा पीडा कम गर्न अहिलेजस्तो ‘एनेस्थेसिक’ वा ‘एनाल्जेसिक’ औषधि नहुँदा सयौं वर्षदेखि गाँजा प्रयोग हुन्थ्यो। यी सबै परम्परागत ज्ञानमा आधारित छन्। यसलाई परिस्कृत तुल्याउन थप अध्ययन-अनुसन्धान आवश्यक रहेको उनको भनाइ छ।